• Anasayfa

Modern hayat ve onun bir uzantısı olan dijitalleşmiş İnternet adeta tsunami dalgaları gibi hayatımızı yeniden şekillendirdi. Bu da beraberinde oldukça yeni ve üzerinde durulmamış tartışmalardan biri de İnternet ahlak kavramını ortaya çıkardı. Video oyunlarında, online topluluklarda ve genel olarak internette, normal hayatta asla yapmayacağımız kanlı eylemler ve gayri insani davranışları rahatlıkla sergileyebiliriz. Bu yazıda dijital ortam ahlak anlayışını ele alacağız.

Dijital/Sanal Ahlak Nedir?

Sanal ahlak, esasen video oyunu, online topluluk veya genel olarak İnternet gibi sanal/dijital bir ortamda yaptığımız ahlaki tercihlerdir. Bu yerlerde yaptığımız ahlaki seçimler, gerçek hayatta çok farklı olma eğilimindedir. Bir oyunda veya online herhangi bir platformda yaptığınız tercihlerin kişiliğiniz hakkında bir şey söyleyip söylemediği veya zararsız bir eğlence olup olmadıkları ciddi bir tartışma yaratmış durumdadır.
Başlıca örnekler şunlardır:

Video Oyunlarında Şiddet

Bir video oyununda, masum insanları vuruyor ya da eğlenmek için çalıştırıyor olmak dışarıdan bakınca oldukça masum bir davranış. Bu mecrada çokça bilinen örneğimiz Grand Theft Auto olabilir. Bu oyunda, eğlenmek için etrafa gidip masum insanları vurabilir, polisleri öldürebilir, insanları çalıştırabilir, fahişeleri öldürebilir vb. GTA’da insanları öldürmekten kaçınmaya çalışsanız bile, polislerden kaçmaya çalışırken birkaç yayaya çarpıp ölümlerine yol açabilirsiniz.

Daha sonra tekrar değineceğimiz üzere video oyunları şiddeti ateşli bir şekilde tartışılmaya devam ediyor. İnsanlar bir oyunda şiddetin olup olmadığını, gerçek dünyada nasıl davrandığınızı etkileyebilir mi diye merak ediyorlar. Çoğu kişi, birkaç dakika GTA oynamanın sizi söz konusu davranışları gerçek hayat taşımayacağı konusunda hemfikir olabilir, ancak sizi daha agresif kılabileceği herkesin katıldığı bir tespit Yapılan araştırmalar, şiddet içeren video oyunlarının sizi şiddete meyilli kılmadığını gösteriyor. Mantıklı insanların çoğu gerçek hayatla kurgusal şiddet arasındaki farkı biliyor gibi görünüyor. APA oyun geliştirme stüdyosu tarafından yapılan bazı çalışmalar, şiddetli video oyunları oynayan insanlarda bazı saldırganlıkların birbirine bağlamış olduğunu, ancak bunların tümü kişiye bağlı bir şekilde yansımalar taşıdığını gösteriyor. Bir kişi oyunda sinirli olabilir, normal hayattakine göre daha saldırgan olabilir ancak bu durum kişinin yaşıyla doğrudan bağlantılıdır. Bir çocuk GTA oynarsa daha agresif olabilir, ancak unutmamalı ki söz konusu oyunlar onlar için yapılmadı ve çocuğun bu tür şiddeti teşvik eden içerikle başa çıkıp çıkamayacağına karar vermek ebeveynlerine kalmış.
Şiddet içeren oyunlarındaki tavırlarımızın bir kişi olarak hakkınızda ne söylediğini tam olarak bilmek zor. Hayatın ve toplumun her kesiminden gelen insanlar, tüm zamanların en çok satan oyunlarından biri olan GTA’yı oynuyor gibi görünüyor ve birçoğunun oyuna farklı bakış açıları olabilir.

Video Oyunlarında Ahlaki Tercihler

Popüler bir oyun, aynı zamanda belirli ahlaki kararları vermenizin gerektiği bir oyundur. Ahlaki tercih ve tutumlar içeren oyunlar Mass Effect, Fable, Infamous ve daha birçoğu bu türdendir. Bu oyunlarda kahraman, antikahraman, kötü adam veya tarafsız bir güç olmayı seçebilirsiniz.Çoğu zaman, bu oyunlar bazı tartışmalara yol açabilecek birtakım ahlaki kararlar sunar, özellikle de başka türlü olmayabilecek tartışmalar. Hayatına son vermek , arkadaşını ve olası sevgilisini kurtarmayı veya bütün kasabayı fırtınadan kurtarmayı seçebilirsin. Sizin için daha önemli olan nedir? Çok iyi tanıdığınız bir insanın hayatı mı, yoksa tanımadığınız tüm bir kasaba halkının canları mı? Bir seçim yapmak zorunda olsan hangisini seçerdin?

Yaptığın tercih karakterin ve ahlaki kabullerin hakkında çok şey söyleyebilir. Gerçek hayatta güçlü olmak isteyen biri kötüyü seçebilir. Daha empatik olan biri, insanlara zarar vermeyi zor bulabilir ve iyi olmayı seçmek isteyebilir. Ancak oyun yapısı gereği muhtemelen kişiyi gayri ahlaki ve vicdani kararlar almaya sevk edecektir.

Bazı oyunlarda, eylemlerinizin sonuçları vardır. Persona 5’te, aynı anda birden fazla kadınla buluşmayı seçebilirsiniz. Bu sizi cinsel bir dinamo gibi hissetmenize neden olabilir, ancak oyunun sonunda her kadın öğrenir ve sonunda hepsini kaybedersiniz. Diğer birçok oyunlarda ise ahlak dışı eylemlerinizin bir karşılığı/sonucu olmayabilir.

Oyunda yaptığınız tercihler hakkınızda çok şey söylüyor mu? Birisi eşine tamamen sadık olabilir ama ilerleyen aşamalarda oyun kendisini farklı kızlarla oynamaya teşvik edebilir. Bu hile yapmak için içimizde var olan gizli bir arzuyu mu ortaya koyuyor yoksa salt neşeyle bizleri kurgusal hazlara mı sevk etmektedir. Bu sorulara cevap vermek zor ve her zaman olduğu gibi tamamen bireyin ahlaki ve iradi duruşuyla şekillenmektedir.

Bazı oyunlardaki ahlaki tavırlarımız oyunlar gerçekçi hale geldikçe bizleri daha zor tartışmalara sürüklemektedir. Bir VR ayarlamasıyla oyuna tamamen daldığınızda ve karakterler elle tutulur bir görüntüye kavuştuğunda belirli ahlaki seçimler yapmak nasıl olacak? Karakterlerin sadece TV ekranınızda olmasından farklı mı olacak? Bu seviyelere ulaştığımızda, bu soruları cevaplamak oldukça ilginç olacaktır.

Trolleme

Trolleme, sanal dünyada bazılarının gerçekleştirebileceği başka bir eylemdir. Trolleme kelimesinin tanımı bu son birkaç senede oldukça farklı bir evrim geçirmiştir, ancak temel tanım, uydurma haber veya olay içerikleri oluşturarak insanların duygularını, fikirlerini maniple etmektir.

Bazen bir şovdan hoşlanmadığınızı söyleyerek birini trolleyebilirsiniz ve bu da İnternetteki insanların size kızmasına neden olur. Sürekli olarak sanal ortamda var olan bir troll olmak ahlaksız bir eylem mi? Yoksa sadece zararsız bir eğlence mi? Yoksa bu tamamen duruma ve söz konusu eyleme mi bağlı? Bu konuda bazıları, en sevdiği şov hakkında birini trollemenin aşırı hassas insanları üzmek olduğunu iddia edebilir. Birtakım insanlar ise trollemenin gerçek dünyadaki bazı sonuçları olabileceğini iddia etmektedir. Nitekim uzmanlar trollemenin bilgisayar ekranının arkasındaki birine zarar verebileceğini bunun da ahlaksız bir eylem olduğunu ifade eder.

Trollemenin etkileri kişiye göre değişecektir daha genç olan biri, hakaret, siber taciz ve hedeflenen bir kişinin tacizini içeren trollemeye maruz kaldığında, özellikle de siber zorbalık konusunda oldukça trajik neticeler ortaya çıkabilir. Bir gencin siber zorbalığın etkileri yüzünden intihar edebileceği durumlar adli kayıtlarda sık rastlanan bir durumdur. Bu durum, sanal ahlak kavramının bireyler üzerindeki etkisini belirgin bir şekilde göstermektedir.

Şüphesiz hiç kimsenin gerçek olmadığı bir video oyunu ile bir trolün yaptığı ve bilgisayar ekranının arkasında gerçek insanların etkileyen bir oyun veya olay arasında dramatik bir fark var. Konuştuğunuz kişinin yüzünün bulunamayacağı İnternette, ikisi arasındaki farkı ayırt etmek bazen zor olabilir. Ekranın arkasındaki kişinin kendini tanıtan kişi olmadığını düşünebilir ya da bir şakayla başa çıkmak zorunda olduğunuzu düşünebilirsiniz. Bu kişiyi gerçekten tanıyamazsınız, bu yüzden trolleme hayli tartışmalı bir sanal ahlak unsuru.