• Anasayfa

Permafrost tüm dünya tarafından merak edilen bir terimdir. İlk bakışta oldukça ilginç görünen Permafrost  ülkemizde de son yıllarda sıklıkça karşılaştığımız terimlerin başında gelmektedir. Permafrost hakkında ayrıntılı bilgiyi sağlam kaynaklardan araştırarak sizler için detaylı ve sıkıcı olmayan bir bilgi makalesi hazır ettik. Permafrost hakkında tüm detayları sizlerde öğrenebileceksiniz. Permafrost, en az iki yıl boyunca donmuş halde kalan kum, toprak veya kayaları içerebilen donmuş zemini tanımlayan bir terimdir. Bu zemin karada veya okyanusun altında oluşabilir nitelikte bir zemindir ve bazı permafrostlar yüzlerce, hatta binlerce yıldır donmuş şekilde kalabilirler, ancak kışın donan ve yazın eriyen topraktan farklıdırlar. Mevsimsel değişiklikler ile donmuş halde kalan permafrostlar, bazı yerlerde bir milin üzeri derinlikteyken, bazılarında ise birkaç fit derinlikte veya çok daha derin olurlar. Permafrostlar tüm arktik tundra gibi devasa alanları kaplar halde bulunabilirken, bir dağın rüzgar altında kalan bölgesinde veya zirvesinde gibi belirli noktalarda da oluşabilirler.

Daha fazla kara kütlesinin olduğu Kuzey Yarımküre’de, toprağın yaklaşık dörtte biri permafrosttır. Genellikle Kanada, Grönland ve Sibirya’nın kuzey bölgeleri gibi birçok yerde ve Arktik Okyanusu’nun tabanının altında olurlar. Alaska topraklarının neredeyse %85’i kalıcı olarak donmuş durumdadır. Ancak Rockies ve Tibet’teki dağ zirveleri gibi yerlerde yüksek rakımlarda da permafrost bulunur. Ayrıca Güney Yarımkürede, And Dağları ve Yeni Zelanda’nın Güney Alpleri’nde vardır.

Permafrost Tanımı

Permafrost ilk olarak 1943 Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırmaları (USGS) raporunda Simeon William Mueller tarafından İngilizce olarak adlandırılmıştır, ancak daha önce başkaları tarafından not edilmiştir. Mueller, Trans-Sibirya demiryolu inşa edilirken permafrost ile uğraşılması gerektiğinden, bu zemin hakkındaki bilgilerin çoğu 19. yüzyıl Rus mühendislik raporlarından alınmıştır.

Permafrost, buz katmanları altında oluşabilirken, böylelikle bu permafrost katmanı, buzun bittiği alanda başlamaktadır. Fakat araştırmacıların aktif katman olarak tanımladığı zemin tabakasının altında da oluşabilir. Bu, yağmur veya güneşli günler gibi hava koşullarına tepki olarak mevsimsel veya aylık olarak donup çözülebilecek toprak, kum, kaya veya bunların karışımıdır. Aktif bir katman olması durumunda, aşağıdaki permafrost’u bulmak için daha fazla kazılması gerekir.

Bu; yüzeyde aktif bir katmanın altında, yıl boyunca değişebilen buz veya kar katmanlarının altında permafrost bulunan alanlar olduğu anlamına gelir. Ayrıca permafrost, yılın bir bölümünde karın altında olabilir. Bu değişiklikler hava veya jeotermal hareketten ve diğer faktörlerden etkilendiğinden mevsimsel de olabilir. Genellikle, permafrost yalnızca ortalama yıllık hava sıcaklıklarının düşük olduğu yerlerde bulunur, suyun donma noktasında veya altında 32 F (0 Santigrat) oluşur. Ancak yine, benzersiz yerel ve tarihi koşullar, ortalama sıcaklıkların daha yüksek olduğu yerlerde permafrost bulunabileceğini de göstermektedir.

Sürekli Permafrost

Permafrost Nedir? Tanımı, Türleri ve ÖrnekleriOrtalama toprak sıcaklıkları 23 F (-5 C) olduğunda, mevcut sıcaklık zeminin sürekli donmuş kalması için yeterince soğuktur. Bir peyzajın zemininin %90-100’ü donduğunda buna sürekli permafrost denir. Kuzey Yarımküre ‘de, arazinin permafrost veya buzul buzu ile kaplandığı en güney noktalarını temsil eden sürekli bir permafrost çizgisi vardır. Güney Yarımküre eşdeğeri yoktur çünkü çizginin olacağı alan okyanusun altındadır.

Süreksiz Permafrost

Süreksiz permafrost, toprağın %50-90’ı donmuş kaldığında meydana gelirken bu, zemin soğuk kaldığında ancak hava sıcaklıkları mevsimsel olarak dalgalandığında olur. Bu alanlarda, bazı toprak katmanları yaz boyunca erir, diğer gölgeli veya korunan alanlar donmuş kalabilir.

Sporadik Permafrost

Bir alanın permafrost’u %50’den az olduğunda, bu sporadik permafrost olarak kabul edilir. Bu, süreksiz permafrost gibi benzer yerlerde, ancak belki biraz daha düşük kotlarda, daha fazla güneşe veya sıcak hava akımlarına maruz kalan alanlarda olur.